remains

Diyorlar ki;

I don't want to rest in peace, we can haunt each other's dreams.
We'll fight underneath this turf, bicker away in darkness.
We'll find our way to result our way from the lands of the living.
We'll find a common ground and fall in love all over again.
...
From dust to dawn.
The other's screams grow silent in defeat.
I know I chased a memory but you used to taste so sweet.
As you faded away I realised it's all over and nothing stays the same
From our skulls and bones and grave.

1991 yapımı Beauty and The Beast

"Tale as old as time, true as it can be, barely even friends, then somebody bends, unexpectedly.

Just a little change, small to say the least, both a little scared, neither one prepared, beauty and the beast..."

Kelimelerle daha iyi anlatılabilir miydi bilmiyorum Disney'in bu masalı. Ya da bir şarkıyla nasıl bu kadar güzel özetlenebilirdi gözlerimizin önünde beliren o şahane şey? Evet, bu animasyonu, bu masalı anlatırken hiçbir şekilde objektif olmayacağım, olamayacağım. Ne Snow White'ı, ne Cindirella'sı, ne Aurora'sı hatta Ariel'i bile bu kadar içime işlemedi. Belle'i ilk ne zaman gördüm, ilk ne zaman işittim, okudum kitap kurdu güzelle dünyaya küsmüş burnundan kıl aldırmayan Beast'in beklenmedik ve alabildiğine aykırı, kuralsız aşkının hikayesini, bilmiyorum. Hatırlayamıyorum. Ama daha "büyülü" hissetirmedi başka hiçbir masal çocukluğumdan beri. Kendime inanmak için, ummak için izin verdiğim belki de tek masaldı hep. Hep "prenses" gibi olmamaya yemin etmiş, bunun için çabalamış, bunun için kendini bastırmış, duygularına düşüncelerine yumruklar geçirmiş bir çocuk için, 90larda bir kız çocuğu için Belle'i görüp de içselleştirmemek mümkün değildi çünkü. O zamana kadarki diğer Disney prensesleri gibi "dişi" olabilmeyi bir türlü beceremeyen, peter pan olup habire oralarda buralarda zıp zıp dolanmaya devam eden benim için kendini bir nebze de olsa kabul edebilme şansı veriyordu Belle. Elindeki kitabın içine gömülmüş burnunun ucundan yürüdüğü yeri göremeyen, mucit babasını her türlü egzantriklikleriyle birlikte destekleyen, kafası çalışan ama yine de hayalleriyle mutlu Belle. Yaşadığı küçük kasabanın hep aynı geçen günlerinin dışındaki dünyayı görmek isteyen, maceralara atılmak isteyen Belle. Ama yine de içindeki romantik kızı bastırmayan, okuduğu kitaplardaki aksiyonlu aşk hikayelerini okuyup, öyle aşkların hayalini kuran Belle. O küçük kasabadaki kimsenin bir türlü anlayamadığı, anlam veremediği, tuhaf bu diye baktığı Belle. Babası için bir saniye tereddüt etmeden kendini feda eden, canavara karşı bir adım bile geri atmayan, kendisi bile ummazken o canavarın içinde bambaşka şeyler bulabilen Belle. Herşey ama herşey o kadar uyuyordu ki, o kadar tutunabileceğim gibiydi ki...

ama çok şahane çizimler değil mi bunlar, çok büyülü değiller mi

Belle, Disney'in 90larla başlayan yepyeni çağının ilk farklı prensesi değildi evet, bu farklılığı Ariel ile göstermişti Disney, Ariel ile o hayal kuran, mücadele eden prenses çağını çıkarmıştı karşımıza ama Belle ile yaptığı bambaşka bir şeydi. O farklı prensesin karşısına bir de diğer tüm prenslerinden daha değişik bir şey çıkarıyordu. Beast ya da Prens Adam, diğer prenslerin aksine kendini keşfediyordu, Belle'i keşfediyordu, ikisi de birlikte değişip, birbirlerini geliştiriyor, içlerinde olduğunu bile bilmedikleri karakterlere dönüşüyorlardı. İkisi de olacağını hayal etmedikleri şekilde sevmeyi öğreniyordu. Hem de tüm bu değişimin, gelişimin içinde öyle büyük büyük kötüler, cadılar, üvey anneler, zehirler falan filan yoktu. Yani tamam hepsinden az biraz vardı ama hiçbiri diğer masallardaki etkide değildi. Belle'e ve Beast'e tüm kötülük de kurtuluş da ancak birbirlerinden geliyordu.

Tamam tamam, animasyona, masala methiyeler düzmekten kendimi almaya çalışıyorum. Gerçi masalın kendisinden yani orijinalinden bahsetmek o kadar zevk vermiyor, çünkü orada işler çok daha karanlık ve asap bozucu. Masalı bize ulaştıran 18.yy.da yaşamış bir yazar, Jeanne-Marie Leprince de Beaumont. Ama o da esasında kendisi doğmadan 40 yıl önce ölmüş başka bir Fransız yazar olan Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve'in yazdığı metinden kısaltarak elde etmiş masalı. Sadece kısaltmamış tabi, ne değişiklikler ne değişiklikler. Sonuçta masalın yazarı olarak Beaumont bilinir olmuş. 

Villenevue ve Beaumont

Villeneuve'in versiyonu ise aslında bilinen en eskisi ve kocaman bir roman uzunluğunda çılgınca ayrıntılar, olaylar, periler, büyüler içeriyor. Gene de elimizde olan son yazılı masal, Disney versiyonunda olmayan, Cindirella'nın üvey kız kardeşlerinden hallice kız kardeşler, babanın batmış bir tüccar olması gibi hoş olmayan ayrıntıları var. Masaldaki Belle de animasyondaki kadar örnek alınacak bir portre çizmiyor ayrıca. Beast ise animasyondaki gibi tecrübesizliğinden ve kendine olan nefretinden sinirlerine halim olamayan, kabalaşan bir canavardan çok, masalda daha alık, salak bir şey. (Bu arada Villeneuve'in romanının e-kitap halini D&R'da bulabiliyorsunuz. Fransızca okuyabiliyorsanız ise Archive.org'da var kitap okunabilir halde. Beaumont'un versiyonunu da Project Gutenberg'de ingilizce olarak bulabiliyoruz.)

O yüzden animasyonu izleyin, filmi de hafta içi göreceğim ona göre söylerim.

bu arada animasyonun girişindeki vitray sahneleri çok çok çok güzel bir detay

Ahh 90lar, ahh çocukluğum...

1989 yapımı The Little Mermaid

Okyanusun kralı Triton'un 7 kızından en küçüğü olan Ariel, diğer denizinsanlarının aksine suyun üstündeki dünyayı ve oranın insanlarını çok merak eder hep. En yakın arkadaşı minik balık Flounder ile kıyı köşe dolaşıp, eski gemi batıklarından insanların eşyaları toplayıp, kendi koleksiyonun yapmakta, bir yandan da hayaller kurmaktadır. Koleksiyon yaptığı bu eşyaların geldiği dünyaya dair hayallerinde hep kendini de hep bir insan olarak düşler. Ama kral babası tüm insanların barbar olduğunu söyler bağıra çağıra, denizhalkından kimse su yüzüne çıkmayacak, insanlarla temasa geçmeyecektir. Ama bir gün, kaderin oyunu ya, Ariel batan bir gemiden bir prensi kurtarır. O prense aşık olur, prens Eric de ona. Ama tanışamadan, konuşamadan Ariel kaçıverir suyun içine. Babasıyla büyük bir kavga ederler prens yüzünden, Ariel de aşık kafasıyla deniz cadısı Ursula'yla bir anlaşma yapar. Ursula ona iki bacak verecek ve Eric'i kendisine aşık edebilmesi için yeryüzünde yürümesini sağlayacaktır. Amaaa, karşılığında o muhteşem şarkılar söyleten sesini alır Ursula Ariel'den. Ve eğer 3.gün güneş batmadan Eric'ten gerçek aşkın öpücüğünü alamazsa yeniden bir denizkızı olacak ve sonsuza kadar Ursula'nın esiri olacaktır. Çaresiz, Ariel anlaşmayı imzalar ve prensine doğru yola çıkar.

kendisi de pek çekmiş hayattan,
Hans Christian Andersen

Disney'in 30 yıl sonra çizdiği ilk prenses olan Ariel'in acıklı hikayesi böyle başlıyor işte. Gerçi Disney bu, sonuçta yine herşey mutlu mesut, pespembe haline dönüyor ama masalın aslında küçük denizkızımızı kaybediyoruz. Hans Christian Andersen'in yazdığı masal, ilk defa 1837'de yayınlanmış ve Disney versiyonuyla arasında ufak ufak farklar mevcut. Ama haliyle en kayda değer değişiklik animasyonda cadı Ursula'nın kılık değiştirerek prense büyü yapıp, evlenmek üzere olması ve Ariel'in müdahale etmesiyle Ursula'nın yok olması, nihayetinde de Eric'le Ariel'imizin gelinlik damatlık içinde öpüşmesi ile bizi gülümseten sonun masalda tam bir "Böyle mi Olacaktı" senaryosuna bağlaması. Masalda okuyucularına yani çocuklara ahlaki bir mesaj verme görev bilinciyle Andersen, Eric'i tapınakta gördüğü ve onu sudan kurtardığını zannettiği için aşık olduğu bir kızla evlendirirken, Ariel'i acılara boğuyor. Yetmedi, kız kardeşleri Ariel'e bir bıçak getiriyor deniz cadısından ve diyorlar ki bu bıçakla Eric'i öldürürsen yeniden denizkızı olabilir ve bizimle, ailenle birlikte suyun altındaki krallığımızda mutlu mesut yaşamana devam edebilirsin. Peki gerizekalı Ariel ne yapıyor? Tabiki de reddediyor, nayır nolamaz öldüremem aşkımı, ben sonsuza kadar acı çekerim ama onu öldüremem diye yırtınıyor (acı çekmesinin sebebi, masalda Ariel'in ayakları hep bıçak üstünde yürüyormuş gibi acı veriyor ona, çünkü büyü öyle). Hem de yazıyor ki masalda, yeni evlendiği karısının yanında huzurlu bir şekilde uyuyan prense bakıp, onu öldüremem dedi Ariel diye. Hey yarabbim! Sapla işte bıçağı, delik deşik et, sonuçta seni sevmemiş, seninle evlenmemiş, gitmiş o ne idüğü belirsiz kıza aşık olmuş, hem de sen onca şey çekmişken onun için. Doğra gitsin işte! Ama yoook, Ariel öldürmüyor hain prensi. Onun yerine kendisi köpüğe suya dönüşüyor, sonra da hava ruhlarından biri olarak kabul edilip, göğe yükseliyor çünkü bir insanın hayatına kıymaktansa kendine kıyıyor. Yani ne diyor Andersen, sevgili çocuklar eğer siz de bu kadar salak olursanız, iyi olmaktan bıkmazsanız, siz de sonsuz kutsanmaya kavuşabilirsiniz.

Neyse çok kaptırdım, sinirden titremeyi kesip animasyona döneyim. Disney prensesleri listemdeki çizgifilmlerden elle yapılan son filmmiş bu. Gerçi içinde bilgisayarlı kısımlar da var ama el emeği güzelliğinin son temsilcisi diyebiliriz. Benim aklımda hep masal hali olduğu için en sevmediklerimden biriydi küçük denizkızının hikayesi. Böğrüme böğrüme dürtükleyip, içimi fena yapıyordu düşündükçe. Ama Disney'in bu versiyonu hem eğlenceli, hem mutlu, hem de keyifli. Önceki 3 prenses masalındaki kadar hayvan bolluğu yok bir kere, ekranımızda şahane su altı sahneleri izliyoruz. Balıklar, yengeçler, denizinsanları...O kadar orman hayvan börtü böcekten sonra su altı çok hoş bir değişiklik oluyor.

Fonumuzun değişmesinin yanında karakter açısından da artık resmen çağ atlamış olduğumuzu görüyoruz. Önceki prenseslerin aksine Ariel hayal kuruyor! Snow White'ın bir gün prensim gelecek, alacak götürecek beni hayali ya da Cindirella'nın bir gün baloya gideceğim çok eğleneceğim dans edeceğim yakışıklı prensle tanışacağım hayali ya da Aurora'nın her gece rüyasında Prens Philip'i görüp, onunla dans etmesi hayali gibi bir şey değil Ariel'inki. Olduğundan başka bir dünyada, olduğundan farklı biri olmayı hayal ediyor. Sınırlarının dışını özlüyor, hiç gitmediği bir yerde yaşadığını, fiziksel kısıtlarının üstünde şeyler yapabildiğini hayal ediyor. Diğer prenseslerimizin yapmadığı başka pek çok şey yapıyor sonra. Araştırıyor, keşfediyor, babasına karşı çıkıyor, kurallara karşı çıkıyor, kötülere saldırıyor, şeytanla anlaşma yapıyor, aşkının peşinden gidiyor. Son sahnelerde Eric'le birlikte Ursula'ya karşı koyan, mücadele eden bir Ariel görüyoruz.

deniz cadısı ursula

Ve ayrıca şimdiye kadar izlediğim 4 film içindeki en kötü "kötü" ile karşı karşıyayız bu animasyonda. Çok belli etmese de çizgi olarak, deniz cadısı Ursula çok çok kötü. Snow White'ın üvey annesinin de Maleficient'ın da yöntemi temizdi, ikisi de öldürüp, kurtulmak istiyordu. Gerçi Maleficient kral ve kraliçeye eziyet olsun diye biraz uzatmıştı ama sonuçta yöntemi belliydi. Cindirella'nın üvey annesi ve üvey kardeşleri ise en fazla ev işi verip, giysisini yırtmıştı. Ursula'nın Ariel'e imzalattığı anlaşma Mondros'tan beter yeminle. Üstüne bir de anlaşmanın kendi lehine sonuçlanması için yaptığı müdahaleler kötülüğünün uç noktaları artık.

Eric ise...off vallahi önceki prenslere o kadar laf ettim ama keşke buna da öyle işlevsizlik, öyle varlıksızlık verselermiş. 4 animasyon içinde şimdiye dek en adamakıllı prense portremiz Eric'te ama onun da salaklığı beni benden aldı. Kendisini kurtaran kızı görüyor başına şarkı söyleyişini dinliyor ama sonra Ariel'i gördüğünde tıpatıp aynısı olduğuna bir türlü kafası basmıyor. Şarkı söyleşine aşık oldum da oldum diye bir tutturmuş gidiyor. Zaten bu şarkıya aşık olmalar Disney prenslerinin özelliği. Snow White'ın beyaz atlı prensi de ilk önce sesini duyuyordu, Prens Philip de Aurora'nın sesini ormanın içinde dinleyip, buluyordu.Görünüşüne aşık olan bir Cindirella'nın prensi var herhalde. Ses önemli çocuklar, şarkı söylemek önemli.

Bir de şarkılar açısından yine başka bir çağda olduğumuzu fark ettiren güzellikler var. Önceki 3 animasyonda müzik tarzı belli bir çizgideyken, 89'da olaylar daha fırıldak hale gelmiş, pek keyifli parçalar barındırıyor The Little Mermaid. Yengeç Sebastian'ın Oscar da kazanan "Under The Sea" parçası tek kelimeyle muhteşem.

Bir müzikal olarak sahnelenmiş masalın nedense ben çok film versiyonunu bulamadım. Bu sene vizyona girecek bir "The Little Mermaid" var ama Poppy Drayton'ın denizkızı olduğu bir filmin olması düşüncesine bile dayanamadığımı fark ettim.

Demem o ki, Disney versiyonu küçük deniz kızı pek güzel. İzleyin, eğlenirsiniz.

Bir de gidip başkasıyla evlenen Eric'lere saplayıverin bıçağı, acımayın.

Masalın orijinalinden İngilizce'ye tam çevirisi-->The Hans Christian Andersen Centre

ağlamaktan hep

Niye ya? Niye, neden gene? Haftasonunu yine abimlerde çocuk bakarak geçirmişim zaten, gram enerjim kalmamış, kafam allak bullak, hayattan nefret eder hale gelmişim, üstüne bir de abimin yine yalvar yakar bu gece de kal mesai uzayabilir mesajlarına da hayır kalamam demek için kendimi ittire ittire yerlerde sürünmüşüm, yengem bir taraftan aa niye gidiyorsun bu hafta da burada kal diyor, ufaklık ağlıyor çılgınca gitmeeee gitmeeee diye, kendimi paramparça hissederek çıktım evlerinden. Kendimi evime zor atmışım, içim dışım paramparça zaten.
Üstüne...Dün akşam bilgisayarı düşürdüm. Öylece, yere. Ekran gitti bu sefer de. Daha diskinin değişmesi için 250 lira vereli, formatı yiyeli 2 ay olmamışken bu kez de ekran gitti. Mal mal baktım öyle bir süre. Başında dikildim baktım. Neyim var benim ya. Neden oluyor bunlar bana? Harbiden o kadar gerizekalı mıyım ben ya?
Sabah erkenden fırlayıp gittim geçen sefer de götürdüğüm bilgisayarcıya. Elinde sıfır ekran yoktu ama yarınki derse götürebilirim bilgisayarı diye idareten kendi deneme ekranını taktı, geldim eve. Ama kafayı yemek üzereydim. Neden bana oluyordu bunlar? Neden hayatım bir türlü yoluna girmiyordu? Neden beceremiyordum ben yaşamayı? Neden her günüm ayrı bir salaklık yüzünden saatlerce ağlayarak geçiyordu? Tabi ben tüm bu karanlığımın içinde debelenirken Nagi aramış bir ton. Mesaj atmış. Cumartesiden beri grupta dönen muhabbetlerde falan hiç sesim çıkmayınca endişelenmiş. Gün boyu cevap alamayınca daha da endişelenip, Ferda'ya Özgür'e aratmış bir de. Ben kendimi halılara atmakla, kafamı duvarlara vurmakla meşgul olduğum için akşamüstü ancak geri aradım onu. Sonra telefonda karşılıklı foşur foşur ağlamaya başladık. Kapattıktan sonra bu sefer de onu bu kadar üzdüğüm için bir ton ağladım, kendimden nefret ettim. Şu an yine durduramıyorum kendimi, ağlayıp duruyorum ama elimden bir şey gelmiyor, engel olamıyorum. Kendimi mutsuz ettiğim gibi herkesi endişelendiriyorum. Beni seven insanlara bir türlü layığıyla karşılık veremiyormuş gibi hissediyorum. Daha da kötü hissediyorum. Sanki herkes hayatına devam etmiş, bir şekilde kendi yoluna gitmiş, bense öylece ortada kalmışım gibi. Sadece işsiz olmamdan falan bahsetmiyorum, tamamıyla hayatımdan bahsediyorum. Tamamen açıkta kalmışım, ne olduğum ne ettiğim nereye gittiğim belirsiz. Hiçbir şey yok elimde. Kendim için istediğim yollar olmasa bile herkesin bir yol bulmuş olması bu yüzden daha da koyuyor. Ben nerede yanlış yaptım diyecek gibi oluyorum ama sonra hemen vazgeçiyorum. Çünkü doğru yaptığım hiçbir şey yok. Koskoca bir hataymışım gibi hissediyorum. Yanlışım, çalışmayan işlemeyen bir işe yaramayan kocaman bir yanlış. Aslında doğmaması gereken bir yanlış. Zaten ölecekmişim içerde, zorla hayatta tutmuşlar. Ölmem gerekiyormuşsa demek. Hiç doğmamam. Doktorun hatası işte. Yaşatınca zorla, evren de ne yapacağını bilemiyor haliyle benimle. Öylece salak salak dolanıyorum ortalarda.

1959 tarihli Sleeping Beauty

Uzuuun yıllar bir türlü çocukları olmayan Kral Stefan ve kraliçesinin sonunda şafak vakti gibi hayatlarını ışıtan kızları doğduğunda, ismini Aurora (ışık) koyarlar ve tüm krallıkta vur patlasın çal oynasın, bir dolu eğlence başlatırlar. Tüm tebaa, konu komşu, hısım akraba saraya doluşur; tek tek bebek prensese sevgilerini, saygılarını sunmaya başlar. Yedi cihan duymuş, çağrılmış, gelmişken kimsenin aklına tekinsiz dağın tepesinde yaşayan Maleficient'ı çağırmak gelmediğinden, buna çok içerlemiş olan Maleficient partinin ortasına kara bulut gibi çöker. Prensese kendi dileğini bahşeder: 16.yaş gününde bir iplik eğirme şeyinin iğnesine elini batıracak ve ölecektir. Herkes şoka girer, bir şeyler yapmalıdır ama ne? 3 iyi peri Flora, Fauna ve Merryweather devreye girer ve prensesi Maleficient'ın başına açtığı kötü kaderden kurtarabilmek için bir şeyler yapmaya çalışırlar.

Uyuyan güzelimizin hikayesini bu şekilde uyarlayan Disney, malzemesinin kaynağı olarak Charles Perrault'un derlemesini işaret etmiş. Perrault'un versiyonu 17.yy.da yazıya geçirilmiş olsa da bu masal için ilk kaynağın Giambattista Basile'in "Sun, Moon and Talia"sı olduğunu söyleyebiliriz sanırım. Ki kendisi 1575-1632 arasında İtalya'da yaşamış. Perrault'un "The Sleeping Beauty in the Wood"u daha sonra geliyor haliyle. Ha bir de tabiki Grimm kardeşlerimizin de yine Alman/Germen folklorüne dahil derlemesinin içinde "Little Brier-Rose" olarak yer alıyor.

Bunu söyleyeceğimi düşünmezdim ama Disney'in Sleeping Beauty uyarlamasını sevdim ben. Hakikaten kendime inanamıyorum. Çünkü nereden nasıl görmüşüm bilemiyorum ama benim aklımda Uyuyan Güzel masalı hep çok kötü, çok sıkıcı, allahım neden böyle bir masal da var ki acaba ne gereği varmış diye düşündüğüm bir masal olarak yer etmiş. Aklımdaki versiyonun ne Perrault'un Grimmlerin ne de Disney'in versiyonlarıyla ilgili varmış. Nasıl öyle öğrenmeyi başarmışım bilmiyorum ama benim versiyonumda Aurora doğuyor, Maleficient büyüsünü yapıyor, 16 yaşına gelince bir gün sarayda gezintiye çıkıyor, yaşlı bir kadının ip eğirdiğini görüyor ona yardım edeyim derken elini iğneye batırıyor, yaşlı kadın da tabiki kılık değiştirmiş kandırıkçı Maleficient, sonra uyumaya başlıyor, tüm saray da onunla uyuyor, etraf diken ot püsür, yüzyıllar geçiyor, bir sürü prens deniyor Aurora'ya ulaşıp öpmeyi ama hiçbir başaramıyor. Sonunda bir tanesi başarıyor ve saray uyanıyor, mutlu son şeklindeydi. Eh bu haliyle de çok salaktı. Tüm masal boyunca ense yapan bir prenses, kötülüğü için herhangi bir motivasyonu olmayan Maleficient, sırf meraktan ve kahramanlık gerekliliğinden çıkıp gelen bir prens ve başka da bir karakter yok. Öfke kusuyordum Aurora'ya. Ne biçim bir manyaklıktı o öyle? İşte bunlar hep önyargı, cehalet, okumamak, araştırmamak, izlememek, o zır deli aklında ne varsa körü körüne ona inanmak.

Oysa bu animasyon halinde prensesimiz bir gün bile ancak uyuyor. Karakterini - az da olsa - görebiliyoruz. Aklı beş karış havada, alımlı çalımlı normal bir ergen kız aslında Aurora. Çizim olarak şimdiye kadar izlediğim Snow White ve Cinderella arasında belki en güzeli diyemem ama en cazibelisi olduğu kesin. Evet, yanlış okumadınız, bir çizgi karakter ve resmen o çizgilerden buram buram cazibe fışkırıyor. Onun yanında masalın asıl işlev taşıyıcıları Flora, Fauna ve Merryweather isimli iyi periler ki onlara da ayrı ayrı karakterler verilmiş olması ayrıca güzeldi. Kral Stefan ve Kral Hubert karakterleri ve Maleficient üzerinde özenle durulmuştu. Ve diğer iki masalımızdan bu yana asıl gelişmeyi gösteren prens karakterimiz. Prens Philip, kesinlikle diğerlerine göre varlık gösteren bir karakter burada. Neredeyse esprili diyebileceğimiz bir tarzı, hafif dalga geçer gibi ama ayakları yere basan bir havası var. Yani prensesimizde çok bir gelişme olmasa da prensimiz bu defa kanlı canlı karşımızda yükselebiliyor.

Bir de kötülüğün hem bu animasyonda hem de diğer ikisindeki mantıklılığı hakikaten takdire şayan. İyilerimiz hep bir nedensizce iyiyken, kötülerin motivasyonunu hemen algılayabiliyoruz. Snow White'ta Evil Queen'in güzellik takıntısı empati kurulabilir bir durum. Cinderella'nın üvey annesi Lady Tremaine'in ise Cinderella'nın güzelliğine karşı kendi kızlarının kaderini ve geleceğini düşünüyor olması da gayet açıklanabilir. Burada da Maleficient oldukça basit bir görgü kuralıyla geliyor tepsimize, kadını davet etmemişler! Bu kadar mantıklı. Aslında bu açıdan bakınca gerizekalı kral ve kraliçe, Maleficient'ı da adabınca davet edip, iyi dileklerini isteseler, bir kadeh bir şeyler ikram etselermiş en başından, bu şeylerin hiçbiri olmayacakmış bile diye düşünüyor insan.

Ki bu da bizi 2014 yapımı Maleficient'a götürüyor otomatik olarak. Linda Woolverton'ın yazdığı senaryoya göre Angelina Jolie'nin muhteşem bir şekilde hayat verdiği Maleficient'ın aslında neden prensese böyle bir büyü yaptığını izlemiştik etraflıca. 2015'te Neverland'de bahsettiğimde "Keşke her yaptıkları uyarlama bunun kadar güzel olsa. Ne masallar izlerdik be." demişim zaten. Bu düşüncem hala geçerli ama artık Disney'in orijinal versiyonlarına da haklarını teslim ediyorum bir yandan. Gerçi, filme ismini veren prenses taş çatlasın 15 dakika görünüyor ekranda ama, yine de bir şey demeyeyim. O kadar gıcık olmuyorum artık Aurora'ya.

Bu da pek güzel, izlemeden-dinlemeden geçmeyin istedim.

F.E.A.R.

F.E.A.R. -has two meanings- Forget Everything And Run -OR- Face Everything And Rise -the choice is yours! Me jumping in the middle of the #WadiRum #Desert in #Jordan ! I like to be free, to be different, to do what I feel! My life is an #adventure ! #neverstop Video by @sara_bertagnolli >>> @l_e_a_w @mhmdlzlby

Luca Sguazzini 🇮🇹 لوكا ルーカ (@luca_sguazzini)'in paylaştığı bir gönderi (11 Mar 2017, 02:38 PST)

1950 tarihli Cinderella

Çook uzun yıllar  önce, çook uzak bir ülkede harika bir krallık varmış. Kralından, granddüküne, çiftçisinden tüccarına herkesin lay lay lom mutluluklar içinde dans edip şarkı söylediği bu krallıkta, nedense bir aileye dadanmış tüm cefalar. Zengin ve iyi kalpli bir tüccarın çok sevdiği güzeller güzeli, pamuk kalpli eşi ölmüş önce. Ufacık kızıyla baş başa kalan adam, önceki evliliğinden iki kızı olan başka bir kadınla evleneyim demiş sonra. Üvey annesinin ve en az onun kadar kötü kalpli, çirkin kızlarının zulmü altında evin tüm işlerini yaparak yaşayan güzel kızın babası da öldükten sonra artık hiç şansı kalmamış. Tüm umutlarının tükendiği balo gecesi, tonton peri vaftizannesinin yardımıyla baloya gitmiş ve prensle saatlerce vals yapmışlar. Sonrası cam ayakkabı zaten. Off anlatırken bile içim bayıldı.

Halbuki dünyanın belki de en eski, en bilindik, en umut dolu, en sihirli masalı bu. Nerdeyse her milletin kendi versiyonu var. Çünkü o kadar genel geçer, o kadar hayal edilebilir bir teması var ki. Katıksız iyiliğin timsali kahramanımızın paçavralar içinden, yoksulluktan prensesliğe yükselmesi, ona yardım eden peri anne, şeytani üvey anne ve onun pis, çirkin kızları, oğlunu evlendirmeye çalışan hulusi kentmen kılıklı kral, şeytanın bir yansıması saf kötülük kedi, uyuşuk ama sadık ve kahraman köpek, sevimli ve azimli minik fareler...Aslında Disney ilk film olarak Cinderella'nın hikayesini seçmeliymiş diye bile düşündüm ben. Öyle ya hedeflenen kitle için bundan daha sihirli, daha mesaj dolu bir masal yoktur yani.

İşte bu verdiği mesajlar açısından zaten tartışmalı küllerin güzeli. Hemen hemen her kültürün kendi "Cinderella" anlatısı var dedim ya, en eski hangisi, ilk nereden çıkmış izini sürmek çok mümkün değil ama her bir elementi yüzyıllar içinde değişime uğramış olsa da külkedimizin pasifliği - en azından masallarda - baki kalıyor. Disney, filmin açılışında Charles Perrault'tan yola çıktıklarını söylüyor. En kaba haliyle Perrault'unki belki de ilk derleme diyebiliriz. Cam ayakkabı olayını da o yaratmış mesela. Perrault'un versiyonu 1697, Joseph Jacobs'un oradan buradan derleyip revize ettiği versiyonu 1916 ve Grimm kardeşlerinki de 1812. Yani çıkış noktası Perrault denebilir.

Ama Disney tabiki de Perrault'un versiyonundan birçok şeyi değiştirip, çizgi filmin büyüsüne kaptırıp gitmiş. İyi de olmuş aslında. Gerçi bazı ana elementleri atmış olmuşlar. Mesela neden Cinderella dendiğine bir açıklamamız yok animasyonda. "cinder" kül falan demek, haliyle kül kedisi olmasa da kül kızı, kül hanımı gibi bir isim yakıştırılması durumunu göremiyoruz. Bir de genel kanının aksine animasyondaki Cinderella, masaldakinden az biraz daha dişli. Masalda kafasına vur ekmeğini al örneğinin katıksız bir versiyonu olan kızımızı animasyon içinde birçok kere üvey anne ve kızkardeşlerinden sıtkı sıyrılmış halde görebiliyoruz. Tamam yine de 21.yy.versiyonları gibi ok atmıyor, kılıç sallamıyor, çemkirmiyor ama ne yapıyorsa yapmak zorunda kaldığından yaptığını, gönülsüzlüğünü, bıkmışlığını, çıkış yolu arayışını görebiliyoruz. Yani animasyondaki halinde Cinderella saf bir pollyanna değil, sadece yeteri kadar mücadele edemiyor. Ki bu açıdan Disney versiyonu aslında bunu izleyen çocuklara aşırı da kötü mesajlar vermiyor. Özünde iyi ama hülyalar içinde saf salak bir iyi olarak sunmuyor Cinderella'yı. Çalışkan ve adaletli bir portre çiziyor. Prens için de ilk masalımızdan bu yana oldukça gelişme var. Aşk için evlenmekte direten bir prens var bu kez karşımızda. Gerçi yine ekranda yer aldığı süre 5 dakikayı geçmiyor ya da işlevi burada da yok ama, en azından kişilik oluşturulmaya çalışıldığını görebiliyoruz. Ya da kral ve granddükün sahneleri mesela, animasyonun bence en eğlenceli sahneleriydi, Disney'in gelişim göstermiş olduğuna dair. Hatta bir de balo gecesi üvey kız kardeşlerinin Cinderella'nın giysisini parçaladığı sahnenin oluşumu da şahaneydi.

Ama gene de...13 yıl öncesindeki Snow White'ın ekrandan fışkıran o müthiş gösterişine yanaşamıyor Cinderella, bence. Animasyon fiziki açıdan o hissi veremiyor. Evet herşey gayet yerli yerinde, hikaye anlatımı geliştirilmiş, karakter oluşumu geliştirilmiş falan ama şarkılar bile o kadar etkileyici değil. Tek bir bibidi babidi boo şarkısı kalıyor bitince herkesin aklında. Bir şeyler eksik yani ama insan bir türlü adlandıramıyor.

Masalın en eski versiyonları-->http://www.pitt.edu/~dash/type0510a.html

National Geographic'in Grimm sayfasındaki Cinderella

Animasyonun dillere dolanan o şarkısı:

Bir de benim sevdiğim şarkısı, A Dream is A Wish Your Heart Makes:

Milyonlarca kez uyarlanan masalın bahsedilmeye değecek en eli yüzü düzgün versiyonu sanırım 2015'te izlediğimiz Kenneth Branagh'ın yönettiği Cinderella hali. Masalın ve Disney'in yapıtaşlarına sadık kalmakla birlikte, 21.yy. hikayelerine özgü izleri de çok güzel hamuruna yedirmiş bir uyarlama olması açısından ayrıca güzel.

Bir de Georges Melies'in sessiz animasyonu var: