Lionel Casson'dan "Antik Çağda Seyahat"

"Bu kitap antik dünyada yolculukla ilgili, bugüne kadar yazılmış ilk geniş kapsamlı araştırmadır. " demiş Lionel Casson önsözünde, "Antik Çağda Seyahat" 1974 yılında ilk defa yayınlandığında. 1992'de yapılan Johns Hopkins Üniversitesi basımına yazdığı önsözde de bunu tekrar edip, aradan geçen 20 yılda başka bir kaynak daha ortaya çıkmamış olduğundan, hala bu sözün geçerliliğini koruduğunu da eklemiş.
Elimde tesadüf eseri ucuzlukta (şu sıradakilerin hepsi 5 tl, diğer sıradakilerin hepsi 3 tl falan) görüp 5 tl'ye aldığım MB Yayınevi'nin 2008'deki ilk basımı var. Nalan Özsoy'un çevirdiği kitap sonunda yer alan resimlerle birlikte 320 sayfa. Görünce büyük bir hevesle almama rağmen, 2009'dan beri bir türlü elime alıp da okuyamamıştım. Aslında çok güzel yazılmış, gayet de eğlenceli bir anlatıma sahip kitabı bir tür ders kitabı niyetine görüp, her bir satırını cümlesini aklımda tutmam gerektiği gibi bir korkuya kapıldım sanırım, o yüzden de her başladığım seferinde kendimi yeteri kadar hazır hissetmeyip geri bıraktım.

Lionel Casson

Sonunda aldım elime, başladım okumaya. Beklediğimden de müthişti kitap. Lionel Casson 2009'da 94 yaşında hayatını kaybeden, New York Üniversitesi'nde emeritus ünvanına sahip bir akademisyen ve klasist. Antik Yunan ve Roma üzerine, özellikle denizcilik konusunda yaklaşık 23 kitabı ve sayısı makalesi, çalışması olan oldukça bilgili bir bilim adamı. Bu sınırsız bilgisini de yazdığı kitaba öylesine güzel yedirmiş ki, her bir ayrıntıda her bir tarihi bilgide resmen aydınlandığınızı hissediyorsunuz. Tabi bu bilgi verme durumunu öyle manasız bir bombardıman şeklinde yapmıyor, bizimle konuşur gibi anlatıyor herşeyi. Keyifli yorumlarda bulunuyor arada, kimi zaman dalga geçiyor antik bir mektubun yazarıyla (kötü anlamda değil tabiki), kimi zaman da güldürüyor bizi bir antik dönem yazarıyla. Mısır'ın Eski Krallık dönemi yazıtlarından, M.S.4-6. yüzyıllar arasındaki Hristiyan hac yolculuklarına kadar tüm dünyada yolculuk ve seyahat adına insanlar ne yapmış, ne etmişse anlatıyor. Bu uzun zaman diliminden dolayı kitap temelde 3 bölüme ayrılmış : Yakın Doğu ve Yunanistan, Roma Döneminde Yolculuk, Roma Döneminde Turistler ve Turlar. Her dönemde ve bölgede insanların yolculuk etme nedenlerini, kimlerin yolculuk ettiğini, ne amaçla yaptıklarını, nerelerde ve ne şekilde konakladıklarını, ne yiyip içtiklerini, nasıl eğlendiklerini, nereleri gezdiklerini, neler önemsediklerini, antik dönem festivallerini, ilk gezi yazarlarını okuyoruz Casson'un bizi çıkardığı yolculukta. Ele geçmiş dönem mektuplarını, metinlerini aralara serpiştiriyor, bahsedilen taşıt veya giysiler, mekanlara dair arkeolojik buluntuların resimlerine referans veriyor kitabın sonuna konulmuş kısımdaki. Adeta tüm bir Mezopotamya, Mısır, Yakın Doğu, Anadolu, Yunanistan ve İtalya gözlerimizin önünde canlanıp ayağa kalkıyor tüm o gezen, yazan, çizen insanları, şehirleri ve inançlarıyla.
En sonunda da bu keyifli yolculuğu M.S.394-395'te Kudüs'e gidip, oranın öyle yaşanabilecek, katlanılabilecek kadar matah bir yer olmadığına karar veren Jerome adlı bir hacının arkadaşına yazdığı mektupla bitiriyor ve ekliyor, çok doğru bir şekilde : "Ne yazık ki, diğerleri Jerome gibi düşünmemişti. Bu kadar çok kan dökülmeyebilirdi."