J.Moyr Smith'in çizimleriyle, "Antik Yunan Kadın Kıyafetleri"

Moda, kıyafetler, giyinmek..bu tür şeyler hep ikinci plana attıklarımdandı bu zamana kadar. İlgimi çekmediğini söyleyemem. Sadece ön planda olmaması gerektiklerine dair bir tutum belirlemiştim kendimce. Bununla ilgili daha genişçe konuşacağım tabi ama kısaca söylemek istediğim, güzel görünmek güzel olmaya çalışmak süslenmek giyinmek giysilerle ilgilenmek türünden şeyler benim için kadınsılığı simgeliyordu ve kadın olmak da güçsüz olmak demekti. Bu yüzden elimden geldiğince ters yöne koştum, erkek egemen bir dünyada çocuk gibi görünebilirdim ama en azından küçümseyerek baktıkları ve dikkate bile almadıkları kadınlar gibi görünmeyecektim. Evet bu ve bunun gibi birçok saçma düşünceye sahip bir şekilde büyüdüm. Bunları aşmak kolay olmuyor, deniyorum. Bunun için farkında olmadan yıllardır severek baktığım, incelediğim, ilgilendiğim şeylere daha çok dikkat ediyorum. İzlediğim dizilerdeki filmlerdeki kıyafetlere daha bir içimden gelerek bakıyorum. Bir de hep geçmişte yaşayan, tam bir nostalji hastası olduğum için en çok dönemleri inceliyorum, belli dönemlerin kıyafetleri, estetik anlayışları, saç stilleri..özellikle zevkli konular.

John Moyr Smith, kaynak: The Arts&Crafts

John Moyr Smith'in yazıp çizdiği "Antik Yunan Kadın Kıyafetleri" konusundaki bu kitap da gördüğüm anda ilgimi çekti bu yüzden. Antik Yunan dönemi görünüş açısından beğendiğim dönemlerden biri (şimdilik en sevdiğimin 1910-1930 arası olduğunu düşünüyorum, hatta resmen "roaring 20s" diyorum). Smith'in Antik Yunan diyerek kastetmiş olabileceği, dahası içine aldığı zaman dilimi - bugünkü kabul edilen zaman çizelgelerine göre düşünürsek - Yunan uygarlığının hemen hemen M.Ö.800 ile M.Ö.100 arasına tarihlenebilecek Yunan Arkaik, Klasik ve Hellenistik dönemleri. Arkaik'ten önceki Yunan Karanlık Çağı'ndaki durumdan ve Hellenistik'ten sonraki Roma-Bizans dönemlerinden çok bahsetmiyor kıyafet konusunda. Daha doğrusu eski dönem heykellerinin Roma dönemi yeniden yapımlarını inceliyor doğal olarak ama bunlardaki kıyafetleri de daha önceki dönemlerin modası olarak kabul edebiliriz sanıyorum.

Smith'in kendisi 19.yy.ın ikinci yarısında yaşamış oldukça yetenekli ve başarılı bir illüstrator ve tasarımcı. Tasarım yapmanın dışında aslında bu konuda bol bol da kitap yazmış. 1882 yılında yazdığı bu kitapta önce Antik Yunan kıyafetlerine genel bir bakış attıktan sonra kıyafetlerin isimlerini, kullanılan kumaşları, işlemeleri ve takıları inceliyor. Ardından belli başlı tanrıçaların o dönem sanatçıları tarafından betimlenirken giydiklerini tek tek anlatıyor. Önceki bölümlerde ana hatlarını çizdiği kıyafetleri bu sayede somut olarak görmüş oluyoruz. Kıyafetlerden sonra bunun tamamlayıcısı olarak saç stillerini ve makyaj malzemelerini kısaca anlattıktan sonra kitabın tam olarak yarısından itibaren bizi levha olarak adlandırdığı çizimlerle başbaşa bırakıyor.

Şimdi bu noktada kitabın içeriğini bırakıp, basımından bahsetmek istiyorum çünkü bence tam bir fiyasko olmuş. Öncelikle, anlatım kısımlarının içinde, yazıların arasında ufak figür olarak tanımlanan çizimler var, yazıda bahsedilenlere basit örnekler teşkil etmeleri açısından. Bu figürlerin basım kalitesi çok kötü, piksel piksel ayrılmış gibi ayrıntıları seçemiyorsunuz. Dahası kimisinin altında numarası var, çoğunun yok. Kitabın son kısmında bu figürlerin listesi var ama oradaki sayfa numaraları yanlış. Bu figürlerin altına numaralarıyla birlikte açıklamaları yazılsaymış şahane olurmuş. İkincisi, bahsettiğim, kitabın sonunda yer alan levha olarak adlandırılan çizimler. Bu levhaların da altında ne numaraları ne açıklamaları var. Levhalardan önce bir levha listesi var, önce oraya bakıp sonra yüzlerce resim arasından sayarak levhayı bulmanız gerekiyor. Bu levhaların da altına numaraları ve açıklamaları yazılmalıymış bence. Genel anlamda basıma baktığımda çok basit ve özensiz buldum bu yüzden, okumayı ve kitaptan zevk almayı oldukça zorlaştırıyor. Genesis Kitap'ın mart 2012 tarihli basımı bu. Aynı yayınevinin elimde Klasik Arkeoloji Sözlüğü ile Pontus kitapları da var ama onları henüz okumadım. Gerçi daha özenli görünüyorlar ama bakalım. Bir de unutmadan, kitabın başında bir Önsöz bölümü var ama kimin yazdığı belli değil.

İçeriğine gelirsek, J.Moyr Smith'in yapmaya çalıştığı bence güzel, hap niyetine bir özet olmuş. O kadar derine detaya inmeden, şunu giydiler bunu giydiler kumaşı şurdan sararsak bu olur iğneyi buraya takarsak o olur diyor, bol bol da antik dönem yazılarından örnek satırlarla olayı eğlenceli hale getiriyor. Yüzde yüz bir kesinliği yok tabi yazdıklarının, 1882 yılının Büyük Britanyası'ndan baktığı için duruma, kendince yaptığı çıkarımlar pek de akıl karı olmuyor. O dönemde Yunanistan krallıkmış mesela, Heinrich Schliemann deseniz gözünde adeta kahraman, büyük bir bilim adamı. O yüzden kendi düşüncelerine çok takılmadan, somut anlatılarını göz önüne alırsak dönemine göre oldukça iyi bir inceleme yapmış bence Smith.

(Ben kitabı herhalde Dost Kitabevinden almıştım, tam hatırlamıyorum ama fiyatı 18 tl görünüyor. Öyle almışım. Nette ise en ucuzu KitapYurdu'nda, Midas Yayınevinin ve Genesis'in ikisinin de basımı, 12,60 tl.)